1855-1868, de KOSMOPOLIETEN

Na terugkomst van zijn tweede wereldreis en negende met de “JAN VAN HOORN”, waarvan de eerste twee als stuurman voor rederij Blussé, werd Jacob Bouten belast met het toezicht op de bouw van de eerste Nederlandse clipper (naar Amerikaans model). Deze “KOSMOPOLIET” werd wederom gebouwd op de werf Corn. Gips&Zn in opdracht van rederij Gebr. Blussé te Dordrecht.

Jacob Bouten was tevens de eerste kapitein op de “KOSMOPOLIET” en brak tweemaal het record van de snelste uitreis naar Batavia. Na negen reizen naar Java kreeg hij het toezicht op de bouw van de “KOSMOPOLIET-II”, waarmee hij tot 1869 ook nog vier keer naar Java voer.

Zijn in totaal 24 reizen naar Java heb ik gelardeerd met wat ervaringen van mijn reis, waarop ik de eerste twee maanden op Java ben geweest. Vanuit Jakarta allereerst naar Strait Sunda en Ujung Kulon, waarna vanuit Jakarta langs alle havens aan de noordkust (Cirebon, Tegal, Pekalongan, Semarang, Surabaya, Pasuruan en Probolinggo), waarbij ik tijdens mijn terugreis van Oost naar West door het achterland ook nog in Panggul was, een baai die door Jacob in 1848 werd aangedaan.

Onderstaande twee delen beschrijven zijn toezicht op de bouw en negen reizen met de “Kosmopoliet” en de “Kosmopoliet-II” waarmee hij nog vier reizen maakte.

De “Kosmopoliet III” wordt behandeld in zijn jaren van ‘ aan de wal’ vanaf 1869.

De KOSMOPOLIET
Na ruim een jaar aan de wal om toezicht te houden op de bouw van de eerste Nederlandse medium-clipper “Kosmopoliet”, voer kapitein Jacob Bouten van 1855 tot 1864 negen reizen met dit schip naar Batavia en brak hij tweemaal het record van de snelste uitreis naar Batavia. Volgende informatie over zijn reizen is minder avontuurlijk van aard omdat het levensverhaal dat hij schreef ophoudt na de 2e-reis met de “Kosmopoliet” en verder gebaseerd is op zijn brieven van aankomst en andere meer zakelijke informatie uit dagbladen en uit de grootboeken van rederij Blussé.
Om vracht voor meestal de N.H.M. in te nemen deed hij Anjer, Bantam, Cirebon, Tegal, Pekalongan, Semarang, Surabaya en Pasuruan aan, plaatsen die ik ondermeer bezocht op mijn reis in sailingsteps.
 

De KOSMOPOLIET-II
Na terugkomst van zijn 9e-reis met de KOMOPOLIET naar Java, hield kapitein J. Bouten het toezicht op de bouw van de KOMOPIET-II voor rederij Gebr. Blussé bij de werf van C.Gips & Zn te Dordrecht. Met 569 last/1077 ton was de KOSMOPOLIET-II een flinke slag groter dan de KOSMO-I, waarbij de II tevens beter was ingericht voor het vervoer van ook meer passagiers.
Jacob Bouten maakte tot 1869 vier reizen met de KOSMOPOLET-II naar Batavia, waarbij het zijn record met de KOSMO-I niet brak. Zwaar beladen zeilde de “K-II” beter dan de “K-I” en de thuisreizen waren beduidend sneller. Op zijn laatste thuisreis vestigde hij met 79 dagen een eigen record en voor Blussé ! Naast Batavia, voeren zijn reizen op Java naar Tegal, Pekalongan, Semarang en Surabaya om vracht zowel te lossen als te laden en om passagiers aan boord te nemen. Vanwege het toenemende aantal passagiers wordt daar in dit deel wat meer aandacht aan besteed.

Zeker ook interessant is het enige Logboek dat van Jacob Bouten nog bestaat, te weten van de 2e-reis in 1866, inclusief een foto van de passagiers op deze reis en de scheepskrant ‘de Wereldburger’, welke van zijn laatste reis bewaard is gebleven.